آرشیف
قیسقه ادبی اثر: غربت کوزهسیدن هر کون بیر تامچی قیغو
عبدالقیوم ملکزاد
اگرچه باشقهلر اوچون غربتنینگ گوزهللیکلری و ترقیاتگه عاید کورینیشلری جاذبهدار بولیشی ممکن، لیکن انکار ایتیش ممکن ایمس که غربت کوپچیلیک کوچمنچیلر اوچون بیر قطار قیینچیلیک و عذاب هم توغدیرهدی. باشقهچه قیلیب ایتگنده، وطنیدن اجرهلگن کیشی، اوزینی آلتین قفسده حبسگه آلینگن قوش کبی حس قیلهدی. شونینگ اوچون، اونینگ روحیاتی جوده کوچلی باسیم آستیده بولهدی.
اینیقسه اوز یقینلری و دوستلریدن اجرهلیشگه مجبور بولگن کیشیلر مهاجرلیک یا که اوز یورتیدن اوزاق توشیش عذابینی کوپراق حس قیلهدیلر. کوپچیلیکنینگ فکریگه کوره، بو گروه انسانلرنینگ وکیللریدن بیری، شاعرلردیر. شاعرلر کمبغل بولگن آدملرنینگ، جملهدن قاچقینلر نینگ جسمی و روحي عذاب-عقوبتلرینی عکس ایتریشده، مهم رول اوینهیدی.
اوشبو کیریش بیلن ایتماقچیمن که: الله تعالی یاردمی بیلن «غربت کوزهسیدن هر کون بیر قطره حسرت ویا بیر تامچی قیغو» موضوعسی آستیده، شاعرلر نینگ اثرلریگه اساسلهنیب وقت، وقتی بیلن بو کی موضوعلر اطرافیده قیسقه معلوماتلرنی تقدیم ایتیب کیلیشنی آلدیمگه مقصد قیلیب قویگنمن.
ایندی شو موضوعنی کوزده توتیب، میرزا محمد علی صائب تبریزی شعرلریگه نظر تشلهیمیز و ردیفی “وطن” (آنه یورت) سوزی بولگن بیر غزلنی کوزدن کیچیرهمیز. بو ذواللسانین و کوپ کته حجمده گوزهل شعرلر یازگن شاعر، اوزینینگ اوشبو غزلیده بیزنینگ تیلیمیزدن، دردیمیزی و بیزنینگ وطنسیزلیک حالتیمیزنی تصویرلهگنگه اوخشهیدی. گرچه بویوک شاعرنینگ اوزی هم اوزون ییللر دوامیده، یورتیدن اوزاقلهشیش عذابینی تارتگن و ایسیمیزده بولسین که او بیر پَیتلر هرات و کابل هواسیدن هم نفس آلگن.
“گرد غم فرش است دایم در غم آباد وطن
در غریبی نیست مکروهی به جز یاد وطن”
یعنی: (وطن غمخانهسیده دایما غم فرشی یاییلگن،
وطن ساغینچیدن جیرکنچ ایمس غربتده بیر نرسه.)
بیزده بیر اولکه بار، اونینگ هواسی غم و قیغو گرد و چنگیگه تولگن، غریبلیکده وطننی ساغینیش ایسه جیرکنچ و مکروه توییلهدی. بو غزلدن قیسقه قیلیب، فقط ینه بیرگینه باشقه بیتیگه اعتبار بیرهمیز، تبریزلیک شاعر شوندهی یازگن:
از دل و جان بندۀ غربت نگردد، چون کند-
آنچه یوسف دید ز اخوان در غم آباد وطن.
(یوسف وطن غمخانهسیده برادرلریدن کورگن [یمانلیکلر] سببلی، جان و کونگیلدن غربتگه قول بولمهی نیمه قیلسین؟)
حضرت یوسف علیه السلامنینگ اکهلری تامانیدن قیلینگن ظلم، مشهور حکایه، اوشبو پیغمبرنینگ حکایهسی قرآن کریمده «احسن القصص» دیب اتلگن. اما میرزا صائب وطندن ایریلیش غمینی انه شو پیغمبر قصهسی بیلن تطبیق ایتیب، یا که اونی افسوسلهنیش (حسرت) ایپی بیلن باغلشنی ایستهیدی. اما بو بیت شاعرنینگ باشقه بیتلری کبی بیزنینگ دردیمیزنی هم ترجمانلیک قیلهدی و بونی انگلتهدی که، بوگونگی کونده بیزنینگ شهریمیزده، یشهیدیگن مینگلب بیچاره انسانلر اوچون، حیات کیچیریش جوده قیین و اسرو قیغولی. حضرت یوسف(ع)نینگ برادرلری اونگه بوندهی شفقتسیزلیک بیلن دشمنلرچه یاندهشگنلرینی، باشقه غزلیده قرهنگ که صائب تبریزی قندهی تصویرلهیدی؟:
“یوسف ما در لباس گرگ می آید به چشم
صائب از اخوان چرا یاری طمع داریم ما؟”
(یوسف، بیزنینگ کوزیمیز گه بوری کییمیده کورینهدی، ای صائب، بیز ایناغهلرمیزدن، نیگه یاردم کوتماقدهمیز؟)
اگر بیز مسألهنی بیرآز کینگهیتیرماقچی بولسک، صائب، حضرت یوسف علیهالسلامنینگ موتیفیده، وطن و مسافرلیکدن، ایکّی خیل فایدهلنشینی ایستهیدی .
بیرینچیدن: وطن چوقور، تیشیک و قودوقلر بیلن توله، اولر حتی حضرت یوسفنینگ کویلهگی بارلیگینی هم انکار ایتیشدی، اوگهی ایناغهلری اونی ارزیمس پولگه ساتیب یوباریشدی، اما یوسف(ع) مصر یورتیده یوقاری موقعگه ایریشدی، شونینگ اوچون، “نیل” دریاسیده کیمهگه مینیب یورگن پیتلری بعضاً اوزینینگ توغیلگن یورتی و و اوز آنه قیشلاغیده اکهلری تامانیدن تشلنگن قودوقنی ایسلب آلهدی. مینمیچه، حقیقتاً هم صائب تبریزی شعریده بیر پارادیگمه (=تضاد)کورینهدی. باقینگ:
“نگردد تشنۀ خاک وطن سیراب در غربت،
که یوسف بر لب نیل آرزوی آب چه دارد.
نوشتن دیدگاه
دیدگاهی بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.
مطالب مرتبط
پر بیننده ترین مقالات
مجلات و کتب
پیوند با کانال جام غور در یوتوب
صفجه جام غور در فیس بوک
Problem displaying Facebook posts.
Type: OAuthException
Subcode: 460
گزارشات و مصاحبه ها
-
قاری رحمت الله بنیان گزار گروه داعش و سرکرده گروه طالبان ولایت غورطی یک عملیات نیروهای امنیتی افغان در ولایت فاریاب کشته شد
-
کارگاه سه روزه آموزش حقوق بشر و حقوق بشردوستانه برای نیروهای امنیتی و دفاعی در ولایت غور
-
گرامیداشت شانزدهمین سالروز تأسیس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در ولایت غور
-
امضاء تفاهمنامه نشر برنامه های حقوق بشری با چهار رادیو در ولایت غور