آرشیف

یک نهاد تحت نام «فراگیر» گزارش مختصری درباره تاثیر قانون امر به معروف و نهی از منکر طالبان منتشر کرده است. این گزارش براساس مصاحبه با ۲۰۰ زن از ۲۰ ولایت مختلف افغانستان و ۱۰ کارشناس تهیه شده است. در گزارش آمده که این قانون محدودیت‌های گسترده‌ای را بر پوشش، تعاملات اجتماعی، رفت‌وآمد و خودمختاری بدن زنان وضع کرده و عملاً تبعیض جنسیتی را به‌صورت رسمی در سیستم دولتی نهادینه می‌کند که به آپارتاید جنسیتی منجر می‌شود. براساس گزارش، این قانون نشان‌دهنده حملات گسترده طالبان به حقوق زنان است. یافته‌های گزارش نشان می‌دهد که پس از صدور قانون امر به معروف و نهی از منکر طالبان، نظارت محتسبان این گروه بر زنان افزایش یافته و این امر منجر به آزار و اذیت، دست‌گیری و لت‌وکوب زنان شده است. براساس گزارش، زنان در خانه‌های خود محبوس شده‌اند و قانون امر به معروف و نهی از منکر طالبان خانواده‌ها را تشویق کرده است تا به‌عنوان مجری قانون عمل کنند. زنان از ترس گزارش شدن به طالبان توسط همسایه‌گان خود، احساس امنیت کم‌تری دارند. براساس گزارش، این وضعیت منجر به افزایش بی‌اعتمادی در جامعه و از بین رفتن بافت اجتماعی شده و در نتیجه احساس انزوای بیش‌تری برای زنان به همراه داشته است.

این گزارش مبتنی بر تجربیات ۲۰۰ زن در ۲۰ ولایت افغانستان است که از طریق بحث‌های گروهی متمرکز و مصاحبه‌ بین نوامبر ۲۰۲۴ و جنوری ۲۰۲۵ جمع‌آوری شده است. همچنان مصاحبه‌هایی با ۱۰ کارشناس، از جمله روزنامه‌نگاران، رهبران جامعه مدنی، کارشناسان امنیتی، وکلای پیشین، دانشگاهیان و فعالان حقوق زنان انجام شده است.

یافته‌های کلیدی این گزارش نشان می‌دهد که پس از صدور قانون امر به معروف و نهی از منکر طالبان، نظارت محتسبان این گروه افزایش یافته و منجر به آزار و اذیت، دست‌گیری، لت‌وکوب علنی و حمله به زنان به‌دلیل نقض قوانین طالبان مانند پوشیدن لباس نازک، عدم استفاده از ماسک یا سفر به تنهایی شده است.

براساس گزارش، این آزار و اذیت مداوم ترس عمیقی را در دل زنان و خانواده‌های‌شان ایجاد کرده و آزادی محدود آن‌ها را سلب کرده است. در گزارش تاکید شده که اقدامات طالبان زنان را در خانه‌های‌شان محبوس کرده است. در گزارش آمده که قانون امر به معروف و نهی از منکر طالبان همچنان خانواده‌ها و اجتماع را تشویق کرده است تا به‌عنوان مجری قانون عمل کنند و زنان از گزارش شدن به طالبان توسط همسایه‌گان‌شان می‌ترسند. طبق یافته‌های گزارش، این وضعیت منجر به افزایش بی‌اعتمادی در جامعه و از بین رفتن بافت اجتماعی و در نتیجه احساس انزوای بیش‌تر برای زنان شده است.

یافته‌های گزارش نشان می‌دهد که ممنوعیت اشتغال زنان مشکلات اقتصادی قابل توجهی ایجاد کرده و خانواده‌های چندمنبع درآمدی را به خانواده‌های تک‌منبع درآمدی تبدیل کرده است. طبق گزارش، مردان نیز با بیکاری و مشاغل سطح پایین روبه‌رو هستند. در گزارش آمده است که از دست دادن جایگاه نان‌آور توسط زنان، موقعیت آن‌ها را در خانه تضعیف کرده و منجر به افزایش کنترل و بی‌احترامی، همچنان افزایش خطر ازدواج‌های زودهنگام و اجباری شده است. براساس یافته‌های گزارش، الزامات محرم نیز دسترسی زنان به فرصت‌های شغلی محدود باقی‌مانده را بیش‌تر محدود کرده است.

در گزارش آمده است که قانون امر به معروف و نهی از منکر طالبان باعث ایجاد آسیب‌پذیری‌های چندگانه برای زنان شده است. براساس گزارش، اجرای این قانون در ولایت‌های مختلف بسته به رهبری محلی و بافت اجتماعی هر ولایت متفاوت بوده است. بربنیاد گزارش، زنان با هویت‌های به حاشیه رانده‌شده متعدد، اقلیت‌های قومی و زنان جوان بیش‌تر در معرض خطر قرار دارند و مورد هدف قرار می‌گیرند. در گزارش تصریح شده که خانواده‌های زن سرپرست به‌دلیل عدم امکان اشتغال و خروج از خانه بدون محرم، بسیار آسیب‌پذیر هستند. براساس گزارش، خانواده‌های کارمندان و نظامیان سابق دولت نیز با تهدیدات و ناامنی‌های شدیدی روبه‌رو هستند.

یافته‌های کلیدی این گزارش نشان می‌دهد که قوانین طالبان محدودیت‌هایی را بر پوشش و ظاهر مردان نیز اعمال کرده است. مردان به‌دلیل تخلفات زنان خانواده‌شان مجازات می‌شوند که این امر تاثیر منفی بر سلامت روان مردان داشته و منجر به افزایش نظارت مردان و سایر اعضای خانواده بر زنان و رفت‌وآمدهای آن‌ها در داخل خانه شده است. در گزارش گفته شده که برخی از مردانی که هرگز از حقوق زنان حمایت نکرده‌اند، از این قوانین بهانه‌ای برای اعمال کنترل بیش‌تر بر زنان و اعمال ظلم و آزار و اذیت در داخل خانه استفاده می‌کنند. طبق گزارش، کودکانی که در مدارس مذهبی تحصیل می‌کنند و در این شرایط بزرگ می‌شوند، نیز این باورهای مردسالارانه را درونی می‌کنند.

در گزارش آمده است که به‌رغم فشارهای طالبان، مقاومت در جامعه علیه این گروه وجود دارد. براساس گزارش، باوجود این‌که برخی از مردم در زمان تسلط طالبان از این گروه حمایت کردند، اما شرکت‌کننده‌گان تحقیق می‌گویند که این حمایت اکنون به دلیل ناامنی شدید اقتصادی کاهش یافته است. به گفته مصاحبه‌شونده‌گان، فقر شدید همراه با ممنوعیت تحصیل و کار زنان تاثیر مخربی بر خانواده‌ها داشته و منجر به افزایش نارضایتی از طالبان نیز شده است.

با این حال، ترس فراگیر ناشی از مجازات‌های علنی، آدم‌ربایی و دست‌گیری‌ها مانع از اعتراض یا مقاومت گسترده مردم شده است. همچنان، این باور در میان شرکت‌کننده‌گان وجود دارد که جامعه بین‌المللی شروع به پذیرش طالبان کرده است که به احساس ناامیدی آن‌ها افزوده است. با این وجود، برخی از گروه‌های زنان و سازمان‌های جامعه مدنی به‌طور مخفیانه برای سازماندهی جلسات خصوصی کوچک و جلسات آنلاین جهت افزایش آگاهی و مقاومت در برابر سیاست‌های آپارتاید جنسیتی طالبان فعالیت می‌کنند، اما با خطرات متعدد و کمبود منابع روبه‌رو هستند.

در گزارش آمده است که قانون امر به معروف و نهی از منکر طالبان تاثیر شدیدی بر سلامت روان شهروندان گذاشته است. براساس گزارش، این قانون تاثیرات منفی زیادی بر سلامت روان نه‌تنها زنان، بلکه مردان و کودکان در سراسر کشور داشته است. در گزارش گفته شده که زنانی که از تحصیل و فرصت‌های شغلی منع شده‌اند و به‌دلیل محدودیت‌ها مجبور به ماندن در خانه‌های‌شان هستند، از افسرده‌گی، اضطراب و استرس رنج می‌برند.

همچنان محدودیت‌ها در فعالیت‌های ساده مانند آواز خواندن، بلند صحبت کردن با تلفن در ملاء عام، گوش دادن به موسیقی، تماشای فلم، رقصیدن یا برگزاری جشن‌ها (مانند نوروز) که همه در قانون امر به معروف و نهی از منکر طالبان ذکر شده‌اند، تاثیر نامطلوبی بر سلامت روان زنان و کودکان داشته است. براساس گزارش، مردان نیز به‌دلیل مشکلات مالی و محدودیت‌های طالبان دچار استرس و افسرده‌گی شده‌اند. در گزارش آمده که حمایت از سلامت روان محدود است و برای اکثر افراد غیرقابل دسترس می‌باشد. طبق یافته‌های گزارش، بی‌اعتمادی و ترس از نظارت نیز مانع از مراجعه زنان آسیب‌پذیر به کلینیک‌ها یا به اشتراک گذاشتن آزادانه مشکلات‌شان با درمانگران یا مشاوران صحی شده است.

این سازمان از بازیگران بین‌المللی خواسته است که آپارتاید جنسیتی را به‌عنوان جنایت علیه بشریت به‌رسمیت بشناسند. همچنان گفته شده که کشورهایی با سیاست خارجی فمینیستی باید در اولویت قرار دادن حقوق زنان در افغانستان پیش‌رو باشند و طالبان را پاسخگو قرار دهند. براساس گزارش، تعامل اصولی و کمک‌های بشردوستانه باید مبتنی بر حقوق بشر و حقوق زنان باشد و با تعیین نقاط عطف و معیارهای مشخص انجام شود. در گزارش خواسته شده که برنامه‌های اسکان مجدد برای زنان در معرض خطر از سر گرفته شود. همچنان کمیته تحریم‌های سازمان ملل نباید معافیت‌های سفر برای رهبران طالبان قایل شود و باید تحریم‌های بیش‌تری اعمال کند.

در این گزارش از بازیگران منطقه‌ای خواسته شده است که به تعهدات حقوق بشری خود احترام بگذارند و از تعامل با طالبان از طریق معاهدات، معاملات تجاری و افتتاح نماینده‌گی‌های دیپلماتیک خودداری کنند. در گزارش تاکید شده که این کشورها باید از به‌رسمیت شناختن طالبان و مشروعیت بخشیدن به این گروه خودداری کنند و به پناه‌‌جویان افغانستان پناهنده‌گی داده و دسترسی به آموزش و بهداشت را برای آن‌ها فراهم کنند. در این گزارش، از پاکستان خواسته شده که به اخراج غیرقانونی زنان در معرض خطر پایان دهد و پناهنده‌گی موقت را برای حمایت از اقامت قانونی و امن آن‌ها در پاکستان فراهم کند. همچنان از این کشور خواسته شده که با فعالان و رهبران زن تعامل کرده و از جنبش‌های زنان افغانستان در دفاع جهانی آن‌ها از عدالت و برابری حمایت دیپلماتیک کند.

فراگیر در گزارشش از کشورهای اسلامی خواسته است که کمک‌های بشردوستانه به شهروندان افغانستان را افزایش دهند و کمبود بودجه ناشی از کاهش حمایت سایر کشورها را جبران کنند. همچنان از این کشورها خواسته شده که طالبان را تحت فشار قرار دهند تا محدودیت‌های اعمال شده بر زنان را لغو کنند و نقش مثبت زنان در کشورهای اسلامی را به نمایش بگذارند. به گفته این سازمان، طالبان باید نه‌تنها به‌دلیل نقض حقوق زنان بلکه به دلیل استفاده ابزاری از دین اسلام و خدشه‌دار کردن اعتبار آن پاسخگو باشند. در گزارش از کشورهای اسلامی خواسته شده که با فعالان و رهبران زن تعامل کرده و از آن‌ها در دفاع جهانی از عدالت و برابری حمایت دیپلماتیک کنند.

در گزارش آمده است که اهداکننده‌گان کمک‌های بشردوستانه و سازمان‌های بین‌المللی حقوق زنان باید بودجه مستقیم خود را به سازمان‌های جامعه مدنی فعال در افغانستان، به ویژه آن‌هایی که با زنان و کودکان کار می‌کنند، افزایش دهند. براساس گزارش، اهداکننده‌گان و جامعه بین‌المللی باید برای پر کردن شکاف‌های بودجه و تشویق دیگران به این کار در شرایطی که بودجه سازمان‌های جامعه مدنی تحت رهبری زنان در افغانستان کاهش یافته است، اقدام کنند. همچنان تاکید شده که باید فرصت‌های شغلی و آموزشی از راه دور بیش‌تری برای زنان و دختران در افغانستان فراهم شود.

در گزارش تاکید شده که حمایت از سلامت روان زنان باید افزایش یابد و جلسات رایگان درمان مجازی برای آن‌ها فراهم شود. براساس گزارش، برگزاری جلسات راهنمایی، حلقه‌های خواهرانه و جلسات مجازی که زنان داخل افغانستان را با زنان خارج از کشور و زنان خارجی متصل می‌کند، ضروری توصیف شده است. در این گزارش تاکید شده که شرکت‌کننده‌گان گفته‌اند که این جلسات مجازی برای آن‌ها مفید و درمانی بوده است، زیرا نظارت و مشکلات اعتماد مانع از صحبت آزادانه آن‌ها با زنان دیگر در جامعه‌شان می‌شود.

در این گزارش آمده است که جامعه مدنی افغانستان باید فعالیت‌های آگاهی‌بخشی بیش‌تری انجام دهد و ظرفیت زنان افغانستان را افزایش دهد تا آن‌ها قادر به کار و مشارکت موثرتر با سازمان‌های جامعه مدنی باشند. همچنان، در گزارش تاکید شده که جامعه مدنی باید با رهبران مذهبی همکاری کند تا آگاهی در مورد حقوق بشر و کرامت انسانی را در میان جماعت‌های مختلف افغانستان افزایش دهد. در گزارش، تصریح شده که زنان در داخل و خارج از کشور باید برای تلاش‌های مستحکم‌تر و هماهنگ‌تر در راستای ارتقاء و حمایت از زنان در افغانستان همکاری بیش‌تری داشته باشند. علاوه بر این، سازماندهی و میزبانی گفت‌وگوهای بین‌الافغانی و ترویج انسجام اجتماعی نیز از اولویت‌های مهم دیگر برای نهادهای جامعه مدنی توصیف شده است.