آرشیف

2014-12-5

استاد غلام حیدر یگانه

گنجِ گپستـان غـور

همیشه آرزو داشته ام، حداقل، شماری از لغات لهجة غور را گرد آورم. ولی، سفر و دوری از محل، برآوردن این مامول را دشوار کرده بود و اینک که انترنت، بار دیگر دست ها را بهم رسانده است، مجدداً به همشهریانِ مهربانم روی می آورم تا با دقت به صدای قلم آنان گوش سپارم و چیزی که دستگیرم می شود، به فهرست سابق بیافزایم.

می خواهم در عین ضبطِ کلمات، نامِ هریک از دوستانی را که حتی یک کلمه یا اصطلاح محلی، معرفی می کنند نیز در نخستین صفحات گنجِ گپستـان غـور درج نمایم تا هم از کارِ خیرِ آنان سپاسگزاری نمایم و هم مجموعة لغت، موثق تر و مستند تر گردد.
سپاسگزارم از جناب احمد شاه سلیمی که اخیراً فهرست بلندی از گپ و گفته های غور را سخاوتمندانه در دسترسم قرار داده است. و از آنجایی که مخاطب من نیز فعلاً، همزبابان و همشهریان است، اعلام این فهرست را به آینده و تا معنی کردن لغات، موکول نمی نمایم و مستقیم در اختیارِ دوستان قرار می دهم. پیشاپیش از علاقمندی و همکاری اهلِ زبان سپاسگزارم و باور دارم که مشترکاً قادر خواهیم بود، کاری پرارزشی انجام دهیم.

با عرض حرمت
غلام حیدر یگانه ـ سنبله 1389
yhaidar@gmail.com

پاره ای از واژه و اصطلاحات لهجة غور، گرد آوردة احمد شاه سلیمی:
ارغشت الًِیس (اِلًِیز)	اُمپُلُق	اشتو	اًوشه ؟	الًیز	الًه بولًه
بَوشاد	بیجًِی	بَرمَن	الَو	انَدیُ ؟	اودکَه ؟
پوچلک	پیت	ارغه	برشُکًِیده	بُلخُمبه	بوزله؟
پِییَر	پرتو	پَو ـ هَی	پیجی؟	پُفله	پیچه
پِخنِه	پهمله	پوتونگی ؟	پم (پم پوز)	سوله	پوله
پچخ	بوق	پِینَک	پوسَاک	پوچک	پخل
45 ـ توزم	تولونگی	تیاق	تف	تِلطٌم؟	ایَاس
تروا	تلُنگ	توله	تریشکَنَک	تورماتور	تلَو (تلو آسیا)
پیخ پیخ	پتوله	پفتول	تهلشک	تلر؟	تُتله
جِشت	جلبه؟	جُمَرگ	جغاره	تفوله	پَفتَل
چولًَر	چک	چپَلاق	چل و ول	جیم خو	جول جول
حی؟	بُرزنگی	تُنُک	سرپُلُک (سر پلک رفتن)	چویدن	چوروندوک
خُزگار	جغ جغ	حُقی	خوشلوچه	خشوا و تیتال	خف خف
راشرسه؟	دُم شخلی	دولخت	دیستی	دله	دینگک سر
سُقًه	سوزًَک	سوسکک؟	سامِت	سیه نَو	رَوش
شغیز (شَغَز؟)	شاخ نفیر؟	تُمبه	سَفچه	سناج	سُکًِه
شنقرَک	شپًی	شلنته	شکی	شُر	شَتًا
غورو	فورتَپًُن	غُنُش	فلور (فلور رفتن)	غَشغَل	غَشًَو
قچقرک	قُنُق	قِلِق	قُدفرِه	فُنقُرک	فورشقه
قِق	قِلچ	قیلاقچه	قاله ریزک	قتِق	قنت؟
قُرقُره	فِچًَک	فورچکان	قشاق؟	گوغُن	قیقُن
کتره	کریاب	کُنجُل	قه قاچ	کافچه؟	کچل
کویه	کلتَک	کندالان	کُرًَک	کجک	کُتُرمه
کلکات	کُخًِه	کُنزِه	کِت کِت (کت کت خندیدن)	کودول	کوشک
گُتُله	کاکچه	کچول	شخشل	کرکَنَک	کُلم
کَرکَنَک	کُخ	کخ	گشی؟	گَد و وَد	گمبولَک
لَچَر	لوسک؟	لمبُوس	لُکًَک	لُکًِه	لَکه
لَکه تَو	لَمَش	لغوِه	لگازِه	لِک لِک	لِخت
لَپًَر	لُکچُمبِه	لُهُنگ	لجوج	لکِنتارَک	لکه تارَک
مزنگ	مُنقا	مُونًِی	لخ	لِخًِی	لَبات
منگال	مونجه غنی	مُخ مُخ	مهته؟	کودول	مُنُسَک
نیم هول	نُمال	نِقِل	نگِس؟	نخ کشیدن (دویدن؟)	مِزمِز ؟
هولو	هیلًِه	هوتک؟	وِزله	وَرًَک	نیش کولًِی
رومَهَک	گردوله	فًرک	قشِی	قولاچ	کوتًک
کجکور	النگ سلنگ	ترکک	ترینگ	توی و توزغوی	نیمارو
		قُرنه	فشّی	لُفچه	پیش لفچی ؟
گژه		دوردو	ترتو	لچر	سرنگرا
چالو		چلپو	سرتو	نادعله	تریش کنک
پیخه		مین دو	دیلینگو	شلپست	سیلانی
کلو		لکوزو	الخ پلخ	تیل تنگ	درین گک
یاوه		ارو	ترتو	قیقن	قربست
سرو کونه		نادله	سست پاردم	پس پرتو	اکمبا
شلقزه		بیخ کنده	کاشوک	کهنه پیخ	لقمه
سیه نوکده		پرشیور	سرتمبه	اوشک زده	تبق
کج ورتو		کج مرض	کیخک	شغرق	دال روی
(پایان فهرست)			کج ورتو	کشاله	خف چه